Strona tytułowa poematu i fragment (zbiory Biblioteki Kórnickiej)

Jan Kochanowski ok. roku 1564 napisał oryginalne dzieło pt. "Szachy", w którym przedstawił w 602 wierszach historię zmagań dwóch książąt Borzuja i Fiedora o rękę duńskiej księżniczki Anny. Opis przedstawiony w tym dziele jest tak obrazowy, że w 4 numerze "Szachisty Polskiego" z roku 1912 Aleksander Wagner opublikował zapis odtworzonej na podstawie tekstu partii¹. Sytuacja jaka powstała na szachownicy do przerwy, kiedy to zmęczeni rywale poszli spać wydaje się być katastrofalna dla Fiedora. Borzuj przezornie nie bił gońca na d4 (75. H:d4 ??), bo po poświęceniu wieży z szachem na a1, skoczek z pola c2 ma możliwość podwójnego ataku z szachem na króla i hetmana, którego białe w ten sposób straciłyby. Ruchem wieży z h1 na h7 Borzuj zagroził Fiedorowi matem w następnym ruchu (76. Hb7#).

Królewnie Annie nie było jednak obojętne kto wygra. Serce jej skłaniało się do Fiedora. W nocy zakradła się ze służebną do komnaty, w której stała szachownica i poznawszy możliwość odparcia ataku białych, zrobiła znak dla Fiedora obracając czarną wieżę rogami do króla. Rankiem gdy służebna wspomniała Fiedorowi o tajemnej wizycie królewny i ten dostrzegł znak pozostawiony oraz odkrył manewr dający mu zwycięstwo.

Borzuj - Fiedor, 0-1








Zapis partii wraz z odpowiednimi cytatami z poematu


Purand

¹) Litmanowicz W., Dykteryjki i ciekawostki szachowe, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1971